Linh mục giảng thuyết không đưa ra tư tưởng hay đường hướng nào mới mẻ của Hội Thánh, nhưng ngài trích lại các văn kiện rất “cũ” nói đến việc khuyến khích giáo dân về quyền được tham dự vào sinh hoạt công cộng và chính trị.
Ngài Trích số 5 của Tông huấn Christifideles Laici (Kitô hữu giáo dân, ngày 31/12/1988 của Chân phúc Gioan Phaolô II): “Chúng ta hãy nghĩ đến vô số xúc phạm đến phẩm giá của con người ngày nay. Một khi không được nhìn nhận và yêu mến theo phẩm giá là hình ảnh sống động của Thiên Chúa (x. St 1,26), thì con người bị biến thành công cụ, thành nô lệ, cho bạo quyền dưới muôn vàn hình thức sai lạc và bỉ ổi. “Thế lực bạo quyền” ấy có thể mang nhiều bộ mặt khác nhau: những ý thức hệ, những quyền lực kinh tế, những hệ thống chính trị phi nhân, những hình thức kỹ trị khoa học, những sự bá chủ tai quái của các phương tiện truyền thông – xã hội một chiều. Một lần nữa, chúng ta đang đối diện với một quần chúng là những anh chị em của chúng ta, bị xúc phạm trong những quyền căn bản, đôi khi là hậu quả của thái độ dung túng quá đáng, thậm chí của sự bất công rành rành của một số luật dân sự: quyền được sống và toàn vẹn thân thể, quyền có nhà ở và việc làm, quyền có gia đình và sinh sản có trách nhiệm, quyền được tham dự vào sinh hoạt công cộng và chính trị, quyền được tự do lương tâm và tuyên xưng niềm tin tôn giáo của mình…
Thế nhưng, bên cạnh những sự khinh miệt và xúc phạm nhân quyền, trong thế giới chúng ta đang sống đây ý thức về nhân phẩm của mọi người vẫn đang ngày càng được phổ biến rộng rãi và được khẳng định mạnh mẽ. Ngày nay, một trào lựu tốt đẹp đang đi đến và tràn ngập hết mọi dân tộc trên trái đất; họ đã ý thức hơn về phẩm giá con người: con người hoàn toàn không phải là một “sự vật” hay một “đồ vật” mà người ta có thể sử dụng, nhưng luôn luôn và chỉ là một “chủ thể” có ý thức và tự do, được mời gọi sống một cách có trách nhiệm trong xã hội và lịch sử, hướng về những giá trị tinh thần và tôn giáo.”
Số 42 của Christifideles Laici: “Để đem đạo vào đời, theo ý nghĩa chúng ta vẫn nói, là phục vụ con người và xã hội, giáo dân tuyệt đối không thể từ chối tham gia vào “chính trị”, tức là những hoạt động đa dạng về kinh tế, xã hội, luật pháp, hành chánh, văn hóa, một chính trị có mục đích cổ võ công ích một cách có tổ chức và qua các định chế. Các Nghị Phụ Thượng-hội-đồng Giám mục [năm 1987] đã nhiều lần khẳng định điều đó, rằng tất cả và từng người đều có quyền và bổn phận tham gia vào chính trị; rằng sự tham gia này có thể rất khác nhau và bổ túc cho nhau về hình thức, về mức độ, về công tác và về trách nhiệm.
Công Đồng Vatican II, trong Hiến chế Gaudium et Spes, tại số 75, xác quyết rằng: “Giáo Hội ca ngợi và quý trọng việc làm của những người vì lợi ích quốc gia mà dấn thân phục vụ con người và nhận lãnh gánh nặng của trách nhiệm này”.
Quả thật, ý thức về việc giáo dân dấn thân vào lãnh vực chính trị còn rất “mới” đối với giáo dân Việt Nam. Có nhiều nguyên nhân lý giải sự “chậm tiến” này. Trong xã hội độc tài đảng trị tại Việt Nam, làm chính trị đồng nghĩa với việc tham gia vào đảng cộng sản, chứ không có một tổ chức chính trị nào khác để giáo dân có thể chọn lựa. Chỉ những ai muốn thăng tiến để được vào các vị trí hàng đầu trong cơ quan, xí nghiệp thì chẳng đặng đừng mới gia nhập đảng cộng sản. Thực lòng họ luôn chống đối đường lối và tư tưởng của đảng cộng sản, họ tham gia chỉ để tiến thân mà thôi.
Linh mục Nguyễn Văn Khải, DCCT nói rằng tại Việt Nam: “Các tổ chức tôn giáo và tín đồ của các tôn giáo không được tự do và bình đẳng trong lãnh vực chính trị, không được nắm các chức vụ quan trọng trong bộ máy nhà nước.”. Vì thế, những ai gia nhập đảng cộng sản luôn giấu mình, không cho thiên hạ biết mình là người có tôn giáo, đặc biệt người Công giáo thì lại càng bị kỳ thị nhiều hơn nữa.
Nguyên nhân thứ hai là tại Việt Nam, bất cứ ai nói hay làm khác với đường lối của đảng cộng sản thì bị chụp mũ là phản động và bị cáo buộc vào các tội danh quy định tại các điều 79 và 88 bộ luật hình sự. Vì thế, giáo dân Việt Nam cũng rất sợ dính dáng tới chính trị, đặc biệt ở miền Nam VN.
Thái độ của các chủ chăn trong Hội thánh Công giáo VN cũng là một nguyên nhân làm cho giáo dân không muốn dấn thân vào lãnh vực chính trị. Chính các vị đã không bao giờ triển khai, giúp giáo dân học hỏi và thực hành các văn kiện của Hội thánh về vấn đề này, mặc dù tuổi đời của các văn kiện ấy “trẻ nhất” cũng là 23 như Tông huấn Christifideles Laici trên đây. Còn Hiến chế Gaudium et Spes của Công Đồng Vatican II thì ra đời cách đây đã 46 năm rồi. Đến như Ủy ban Công lý và Hòa bình của HĐGMVN cũng bị rơi vào tình trạng “hiếm muộn” khi mãi đến cuối tháng 5/2011 mới được chào đời. Ủy ban “em út” này bị o ép bởi chính những người sinh ra nó khiến nó cũng khó lòng phát triển một cách bình thường đúng với vai trò và chức năng của nó.
Một hậu quả tất yếu là nếu giáo dân không dấn thân vào chính trị thì chính Hội Thánh sẽ bị thiệt hại, chứ không ai khác. Một bộ luật của quốc gia nếu ban hành mà các thành viên được quyền bỏ phiếu đều là những người chống Hội Thánh thì khi ra đời luật ấy sẽ chống lại và loại trừ Hội Thánh. Khi ấy, Hội Thánh phải chịu thiệt thòi và bị ức hiếp là cái chắc.
Ngày 11/4/2011, Pháp chính thức trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cấm người dân đeo mạng che mặt ở các địa điểm công cộng. Luật này đã gây phẫn nộ trong cộng đồng Hồi giáo vì đó là một sự lăng mạ đối với quyền tự do ngôn luận và tôn giáo của công dân. Tuy nhiên, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy đã vận động quốc hội thông qua lệnh cấm này từ gần hai năm trước. Theo ông, mạng che mặt là công cụ cầm tù phụ nữ và chống lại các giá trị về danh dự, bình đẳng của Pháp!??? Luật cấm đeo mạng che mặt ở nơi công cộng nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của dư luận khi quốc hội phê chuẩn nó năm ngoái, AP cho biết. (http://www.baoyenbai.com.vn/18/72078/Phap_cam_nguoi_dan_che_mat_noi_cong_cong.htm). Xã hội tục hóa Pháp đã loại trừ Hội Thánh.
Giữa năm 2010, Tòa Án nhân quyền Âu Châu cấm treo Thánh giá trong các trường công lập tại Ý. Tòa thánh đã nhiều lần lên tiếng phán đối phán quyết của Tòa án nhân quyền Âu châu. Tại sao thế? Bởi những kẻ chống phá Hội thánh, rất đông đảo, đang nắm quyền trong cơ quan quyền lực.
Nếu người Công giáo Việt Nam xa lạ với chính trị thì tương lai Hội thánh sẽ không có tiếng nói trong xã hội dân sự về những vấn đề liên quan đến đời sống đức tin. Giả sử một ngày nào đó quốc hội VN bỏ phiếu cấm đeo thánh giá nơi công cộng, không biết Hội thánh sẽ phản ứng ra sao? Nếu từ trước tới nay Hội thánh đã im lặng trong mọi vấn đề thì lúc ấy cũng vẫn chỉ là im lặng.
Lời thúc bách của Tông huấn Kitô hữu giáo dân, số 42 vẫn còn xa lạ với người Công giáo Việt Nam “giáo dân tuyệt đối không thể từ chối tham gia vào ‘chính trị’”.
Hiếu Minh, VRNs
Hình: một giáo dân tham gia Thánh lễ tối 25/09/2011 tại hà thờ Kỳ Đồng
